در این مقاله قصد داریم در رابطه با چگونگی تنظیم وقت مطالبی را به عرض برسانیم .به کار بستن دستورهاى زیر شما کاربران عزیز را در تنظیم وقت و برنامه ریزى یارى مى کند. برای رسیدن به این منظور هفت مرحله پیش بینى شده است :
مرحله اول : ارزیابى چگونگى گذراندن اوقات
پیش از آن که وقت خود را تنظیم کنید ، باید بدانید که چه گونه آن را مى گذرانید. براى این کار لازم است گزارشى از کارهاى روزانه خود بنابر دستور زیر تهیه کنید:
- دفترچه یادداشتى تهیه کنید و همیشه همراه داشته باشید.
- هر پانزده دقیقه ، آن چه را انجام داده اید ، یادداشت کنید. (تنها چند کلمه کافى است ) هر مورد را بى درنگ بنویسید و به تاخیر نیندازید.
- نوشتن گزارش کار را مدت یک هفته ادامه دهید.
- هر روز گزارش کار خود را یک به یک مرور و ارزیابى کنید و از خود بپرسید:
آیا کارى را که مى بایست انجام داد ، انجام داده ام ؟
آیا کارها را در مدت تعیین شده ، انجام داده ام ؟
چه عادت هایى مرا از رسیدن به هدف هایم باز مى دارد؟
در چه ساعتى از روز، خلاق تر و شاداب تر بوده ام و در چه ساعتى بى حوصله و کسل ؟
مرحله دوم : فهرست کارهایى که باید انجام شود.
اکنون پس از یک هفته که کارهاى خود را ارزیابى کرده اید، باید فهرستى از کارهایى که قصد انجام دادن آنها را دارید، به روش زیر تهیه کنید:
کارهاى ثابت : کارهاى ثابت ، به کارهایى مى گویند که باید هر روز در ساعتى معین انجام دهید، مانند جلسات درس ، خواب ، نماز و دعا، وعده هاى غذا، ملاقات ها، وظایف شغلى ،...
کارهاى متغیر: کارهاى متغیر، کارهایى است که مى توانید در هر ساعتى که مایلید، آن را انجام دهید، مانند مطالعه ، استراحت ، تکالیف درسى ، تفریح ، امور اجتماعى ، کمک به اعضاى خانواده و...
مرحله سوم : تعیین کارهاى مهم
براى پیش گیرى از پدید آمدن احساس شکست و پشیمانى ، باید بدانید چه کارهایى مهم است و چه کارهایى اهمیت و ارزشى کم تر دارد. براى این کار باید اولویت ها را مشخص کنید. بدین منظور، اولویت ها را در فهرست کارهایى قرار دهید که باید انجام شود و در کنار هر اولویت ، شماره اى بنویسید که نشان دهنده درجه اهمیت آن باشد.
توجه کنید که :
1. اولویت درجه یکم ، وظایفى است که باید در حال حاضر، مشغول انجام دادن آن باشید و اولویت درجه دوم ، وظایفى است که مى توان آن را به تاخیر انداخت تا اولویت هاى درجه یکم انجام شود، و اولویت هاى درجه سوم ، وظایفى است که چندان مهم نیست و مى توان آن را با تاخیر بسیار انجام داد.
2. براى انجام دادن اولویت هاى درجه یکم ، وقت کافى کنار بگذارید و در برنامه خود بگنجانید.
مرحله چهارم : شناخت اوقات بیش ترین و کم ترین میزان کارایى
اوقات بیش ترین و کم ترین میزان کارایى خود را بشناسید و برنامه خود را چنان تنظیم کنید که اولویت هاى درجه یکم را در اوقاتى که بیش ترین کارایى و نشاط را دارید ، انجام دهید. وظایف کم اهمیت و درجه دوم و سوم را به ساعتى از روز که نیرو و کارایى کم ترى دارید، اختصاص دهید.
نه گفتن را بیاموزید و به گونه اى قاطع ، اما با خوش رویى ، به میهمانان و تلفن کنندگان بفهمانید که گرفتارید. تفریحات سالم خود را در کف آورید. تلویزیون و پخش صوت را خاموش کنید و اجازه ندهید وقت تان تلف شود.
مرحله پنجم : شناخت عوامل از میان رفتن وقت
عوامل از میان رفتن وقت را بشناسید و از آن ها دورى جویید. رایج ترین عوامل از میان برنده وقت ، عبارت است از: میهمان هاى ناخوانده ، سر و صدا؛ تلفن ها و چیزهایى دیگر که شما خود براى استراحت یا زنگ تفریح مى آفرینید. براى مبارزه با این عوامل ، توصیه هاى زیر را به خاطر داشته باشید:
نه گفتن را بیاموزید و به گونه اى قاطع ، اما با خوش رویى ، به میهمانان و تلفن کنندگان بفهمانید که گرفتارید. تفریحات سالم خود را در کف آورید. تلویزیون و پخش صوت را خاموش کنید و اجازه ندهید وقت تان تلف شود.
شما باید تا جایى که ممکن است ، پیرامون خود را براى کاری که می خواهید انجام دهیدآماده کنید ، مناسب و آماده نگه دارید.
مرحله ششم : تنظیم جدول برنامه هفتگى
اکنون جدول برنامه هاى هفتگى را با توجه به دستورهاى پیشین تنظیم کنید. پیش از تهیه جدول ، توصیه هاى زیر را به خاطر داشته باشید:
1. تهیه فهرست و جدول برنامه ، کافى نیست ، بلکه باید به آن بیندیشید و با اراده اى قوى ، آن را به کار بندید.
2. در برنامه روزانه خود، وقتى را به امورى اختصاص دهید که به تجدید نیرو و نشاط مى انجامد و به زندگى شما رنگ و روح مى بخشد، مانند تلاوت قرآن ، دعا، نیایش ، مطالعه کتاب هاى سودمند غیر درسى ، تفریح کوتاه و...
3. برنامه هاى خود را بیش از اندازه فشرده نکنید و تنها به امورى بپردازید که مى دانید در مهلت تعیین شده ، مى توان آن ها را انجام داد.
4. از فرصت هایى مانند انتظار کشیدن براى سوار شدن به اتوبوس ، ساعات میان کلاس ها، بین راه ، صف نانوایى و... براى مطالعه کتاب و مجله ، حفظ قرآن ، حفظ اشعار و لغات و... استفاده کنید.
5. تمرین هاى ورزشى مناسب و تغذیه کافى ، به تناسب جسمانى و هوشیارى ذهنى شما کمک مى کند. براى این دو نیز برنامه بگذارید.
6. دستورهاى درست را به خوبى بشناسید؛ زیرا، هیچ یک از موارد تباه کننده وقت ، به اندازه دنباله روى از دستورهاى اشتباه ، وقت را هدر نمى دهد. اگر احساس مى کنید دستورها را درست در نیافته اید و در برنامه ریزى اشتباه کرده اید، از معلمان خود کمک بگیرید.
برنامه باید انعطاف پذیر باشد و زمانى براى پیشامدها و حوادث غیر مترقبه در نظر گرفته شود.
مرحله هفتم : تنظیم جدول برنامه ماهانه و سالانه
تهیه برنامه براى یک روز یا یک هفته ، عبارت از برنامه ریزى کوتاه مدتى است که نتیجه آن ، دست یابى به اهداف جزئى است . براى رسیدن به هدف هاى کلى باید به برنامه ریزى دراز مدت اقدام کرد. برنامه هاى ماهانه و سالانه خود را در قالب یک جدول (مانند جدول هفتگى ) تنظیم کنید.
در تنظیم این برنامه باید تاکید شما بر همان برنامه هاى هفتگى باشد، ولى با این تفاوت که برنامه هفته هاى آینده را هم اکنون تنظیم مى کنید نه ابتداى هر هفته . تنظیم چنین جدولى ، به شما کمک مى کند تا بر برنامه هاى خود اشراف کامل داشته باشید و کارهاى کوتاه مدت و دراز مدت خود را در موقعیت هى مناسب جاى دهید. با این کار، شما در حقیقت ، اهداف یا هدف نهایى خود را به اهداف جزئى تقسیم کرده اید و روز به روز و هفته به هفته ، بدان ها خواهید رسید. نتیجه این هدف هاى کوچک ، دست یابى به هدف یا هدف هاى نهایى است . به عنوان مثال ، ممکن است هدف هاى شما در طول یک سال تحصیلى چنین باشد:
1. قبول شدن در پایه تحصیلى مورد نظر با نمره هاى خوب و مطلوب ؛
2. گذراندن یک دوره آموزش تنیس ؛
3. مطالعه یک دوره کتاب هاى درسى براى آمادگى در آزمون .
شما باید براى رسیدن به این هدف ها جدولى تنظیم کنید که برنامه هاى روزانه هفتگى و ماهانه شما را در این مسیر مشخص کند. در تنظیم این جدول ، توجه داشته باشید که برنامه باید انعطاف پذیر باشد و زمانى براى پیشامدها و حوادث غیر مترقبه در نظر گرفته شود. براى امثال ، باید در نظر داشته باشید که اگر یک مسافرت اجبارى یا بیمارى ناگهانى و... پیش آمد، به برنامه هاى شما لطمه اى وارد نیاید و شما بتوانید با تغییراتى جزئى ، به اهداف مورد نظر خود دست یابید.
منبع : برگرفته از کتاب " نظم و انضباط "
مؤ لف : مرکز پژوهش هاى اسلامى صدا و سیما گروه معارف
